|
Lot of Verlangen?
Het is Theo Voorzaat nauwelijks aan te zien dat hij onlangs 66 jaar is geworden. Anders dan de gebouwen, die hij pleegt te schilderen, en die niet zelden kort daarna instorten, gaat Voorzaat nog net zo energiek en geïnspireerd te keer als in zijn jonge jaren. Dat belooft nog vele mooie schilderijen, en actuele. Een vuurtoren staat met zijn voet in een woedende zee. Vanaf de hoge ballustrade duikt een nietig mensje in de kolkende golven. Is het een wanhoopsdaad, of symboliseert de sprong het risico dat de mens nu eenmaal altijd moet nemen om verder te komen? Bij een schilderij als "Transport in Domburg" is het scenario minder vriendelijk. De sleepboot koerst met zijn culturele bagage regelrecht op een peilloos diepe waterval af. De last op het vlot, waaronder zowaar de "Nachtwacht" van Rembrandt, zal worden gereduceerd tot wrakhout. Het hotel kijkt ontspannen toe, als een afgetakelde grand old lady, in gezelschap van rondcirkelende meeuwen. Zij roepen namens het gebouw de mens hun waarschuwingen toe, maar die luistert niet. Dat is nou typisch Voorzaat. Zijn keuze voor de schoonheid van het onvermijdelijke verval is anders dan een dwars en grimmig protest. Als Voorzaat treurt, dan is dat eerder omdat het oude al te mooi wordt opgeknapt, waardoor het lijkt alsof het verleden zó uit een bouwdoos komt. Met alle respect voor wie zich daarvoor inzet overigens, want tenslotte is het ideaal van Theo Voorzaat -het natuurlijk verval ongestoord zijn gang te laten gaan, als omgekeerd proces van het bouwen, steen voor steen, balk voor balk- typisch iets voor een romanticus, die zich gretig van beelden bedient. Het voordeel van beelden is dat zij veel moeizaam denken overbodig maken. Wie denkt getraind te zijn in denken, onderschat dat moeiteloos, maar juist door beelden is het mogelijk dat de voeling toch de doorslag geeft, waardoor er niet zelden een dilemma overblijft: geef je toe dat het moeilijk is iets moois uit te leggen, of duldt je roeping geen enkel compromis. Want dan is alles zonneklaar. Of de schilderijen van Theo Voorzaat somber zijn? Wie wel eens rondkijkt in het leven weet best dat al dat menselijk getob toch regelmatig tot zuchten van bewondering leidt. Als u in de spiegel kijkt, denkt u toch ook niet "hee, daar heb je de mensheid"? Dus als het werk van Voorzaat aanstipt dat er kennelijk een of andere meervoudsvorm van soortgenoten is die onheil over ons afroept, dan knikt u vast instemmend. Waarmee u indirect aangeeft dat u weet hoe het niet hoort, maar ook dat het bewijs van uw gelijk slechts voor uw medestanders sluitend is te krijgen. Want het is nog maar de vraag of de gemiddelde mensheid wel zo gelaten haar lot ondergaat. Pas als het oude vertrouwde buiten bereik is gaan we er echt naar verlangen, dus moeten we er voor zorgen dat er eerst het een en ander misgaat. Dat is waar de schilderijen van Theo Voorzaat over gaan. Daar, in dat schemergebied tussen willoosheid en wens, tussen terugblik en vooruitzien, daar dansen zijn penselen, daar gloeit bijna onpartijdig het licht van hoop, in samenspraak met onwil en rede. Alsof er met de waarheid toch nog te toveren valt. Koen Nieuwendijk. |