BACK
BACK to the exhibition
Weekly Residuum 433 - februari 2015 A
© foto en tekst Koen Nieuwendijk
BACK
BACK to the exhibition
| Dames en Heren (8), |
|
Het is u vast ook wel eens overkomen. U luisterde naar een deskundige, die een schilderij uitlegde. Maar daarna kwam de kunstenaar aan het woord, die vertelde dat hij verbaasd had geluisterd. Wat er eigenlijk op neer komt dat de deskundigen u niet bij de hand, maar bij de neus nemen. Mag ik het nog wat harder zeggen? Zij bedrijven een vorm van culturele oplichting. Maar toen sprak ik een milde bezoeker, die stelde dat mensen door een verhaaltje toch meer toegang krijgen tot het bewuste werk. Ik kon daarop inhaken, want als kunstenaars mij vragen wat ik vertel als mensen mij om een diepere achtergrond vragen, dan zeg ik soms een beetje baldadig dat het weinig uitmaakt wat je zegt, dat zelfs het weerbericht voldoet. Daarmee kreeg de milde klant uiteindelijk toch gelijk. Wat betekent dat het effect van een verzonnen verhaaltje niet draait om de inhoud daarvan, maar om het feit dat iemand de moeite doet woorden te formuleren, die dan als een niet begrepen maar wel functionele toverformule de geest van de vragende toeschouwer openen voor het kunstwerk. Het is een omweg, maar het leidt toch ergens toe, dus die beschuldiging van culturele oplichting slik ik weer in. Laat ik het hebben over de personen voor wie we hier bijeen zijn gekomen. Carolien Cuyvers, na haar debuut op de PAN voor het eerst in de galerie, en veteraan Olav Cleofas van Overbeek, de meester van de meditatie, maar hoe leg je dat uit. Nou, heel eenvoudig. U kent zijn enorme kommen wel, met iets van reflectie in het glanzende glazuur. Volgt u mij, wij kruipen in zo'n kom. Wij voelen ons daar veilig, niemand ziet ons, geen geluid komt tot ons - wie gaat er nou praten tegen een kom - en toch ziet u iets van de buitenwereld, in die reflectie. U kunt proberen het door de kromming van de kom vertekende beeld te ontcijferen om te zien wat daar gebeurt, maar u kunt ook stiekum over de rand gluren. U blijft echt onopgemerkt, want wie gaat er nu in een kom zitten, denkt de rest van de wereld, dus als u wilt kunt u alles zien zonder gezien te worden. Wat doet dat met u. U krijgt de tijd om af te wegen hoe u zult reageren, misschien wel helemaal niet. Moet u natuurlijk niet vergeten uw mobieltje uit te zetten, want daar helpt zelfs die grote kom niet voor. Maar ik dwaal af. Dames en heren, ik heb dit verhaaltje compleet uit mijn duim gezogen, niet geverifieëerd bij Olav, maar geeft u maar eerlijk toe, u zat toch even in die kom, het ongrijpbare werd even tastbaar. De boel belazeren? Welnee, de volgende keer gaat u op eigen houtje in alle soorten vaatwerk zitten, en recapituleert u naar behoeven wat de wereld van u wil. U bent mijn verhaaltje allang vergeten, u gaat er gewoon mee aan de haal. Om mijn beschuldiging aan het adres van de kunsthistorici te ontkrachten moest ik even laten zien hoe dat werkt, althans kan werken. Als de woorden van die gerehabiliteerde kunsthistorici door passie worden ingegeven, dan komt het altijd goed, al snapt niemand hoe dat werkt. Maar dank zij de schilderijen van Van Overbeek kan ik teruggrijpen naar wat vroeger aanschouwelijk onderwijs werd genoemd. U zult het geloven of niet, maar pas na het bedenken van de diepere bedoeling van de kom realiseerde ik mij dat Carolien Cuyvers zich expliciet bedient van deze metafoor, en nog verder gaat door er deksels op te doen. Waaraan ik kan toevoegen dat toen zij haar serie de titel "Vanuit de Hemel" gaf, zij expliciet niet aan de galerie dacht. Waarmee onverwacht is aangetoond dat de betekenis van woorden door hun lading wordt bepaald, iets wat we allemaal weten, maar hoe bewijs je dat nou. Dames en Heren, dat bewijs is hier meervoudig geleverd. Hoewel bijzaak bij al deze prachtige kunstwerken, lijkt me dat een mooi moment om deze tentoonstelling voor geopend te verklaren. |
|
Een opmerking over de getoonde collectie. Men vroeg hoe het kon dat er ook schilderijen uit 2012 tussenzitten, waar die toch doorgaans allang verkocht hadden moeten zijn. Dat vindt zijn oorzaak in het feit dat Olav werd geconfronteerd met een ernstige en verergerende aantasting van zijn gezichtsvermogen, die alleen door een operatie nog tot staan kon worden gebracht. Omdat zowel de operatie als het genezingsproces bijna twee jaar in beslag namen, en helemaal niet zeker was of hij daarna nog in staat zou zijn te schilderen, besloot Olav de schilderijen die nog had en in tussentijd maakte, en die eigenlijk waren bedoeld voor een tentoonstelling in 2013, voor zichzelf te bewaren. Ik was dan ook heel blij toen Olav om een tentoonstelling vroeg, want dat betekende dat de operatie was geslaagd. |