Over Leegte
Deze catalogus is verschenen ter gelegenheid van de tentoonstelling van Alexandra Klimas, 27 september t/m 25 oktober 2014, en is samengesteld en geschreven door Koen Nieuwendijk. (16 pagina's, 25 afbeeldingen in kleur, ISBN 978-90-70402-44-0)
Heerlijke perceptie hebben wij in dit land. Vlak onder de oppervlakte van ons Hollandse bewustzijn zijn weiden en bossen synoniem voor vrije natuur. Als zodanig kun je koeien als getolereerde gebruikers van die natuur beschouwen, maar met het leger worden van die weiden brak het besef door dat dit toch bezijden de waarheid ligt.
In schilderijen ligt dat weer heel anders. Leegte, niet in het minst vanwege het contrast met de hedendaagse kakafonie, is schilderkunstig een statement. Dus ja, als Alexandra Klimas bij tijd en wijle de aanwezigheid van de koe benadrukt door juist lege weiden te schilderen, dan ontstaat er een soort belangenconflict.
Daar komt nog bij dat koeien in de stal minder vervuiling veroorzaken dan in de weiden. Natuurlijk hebben mensen gelijk als ze strijden voor het welzijn van dieren, hoewel ook dat weer heel verschillend kan uitpakken, want in de illusie van wat wij zo graag vrije natuur noemen geldt voor de dierenwereld binnen de mogelijkheden die er zijn wel degelijk het principe van eten en gegeten worden.
Met koeien valt dat wel mee, maar die overvloed aan Amsterdamse konijntjes mag niet worden afgemaakt - wat ik best begrijp, want als de ruimte en het voedsel er zijn maken ze zelf gewoon weer nieuwe - terwijl het moorddadige gedrag van vossen, wilde katten, reigers en andere grote predatoren, hoewel in feite het enige alternatief, niet echt vóórkomt in het protestprogramma van betrokkenen. Begrijp ik ook, ik zet nu eenmaal graag ongerijmdheden op een rijtje.
Maar ik dwaal af. Dat het gentechnisch mogelijk is neem ik zonder meer aan, maar hoe zou de moraal staan tegenover kweekprogramma's die voorzien in interieurkoeien, die graag hun hooi vermalen naast een gezellige schemerlamp, desnoods liggend op een groot model driezitsbank, of zes, als dat voor twee koeien genoeg is. Koeien die wel eens naar buiten kijken en dan iets denken over het weer, maar dan even rillen en zich behaaglijk weer naar de eveneens geïnstalleerde televisie draaien, waarop naast uitheemse grassoorten en diepzeebeelden met scholen vissen geen beelden van vleesetende mensen zijn te zien.
Alle kans dat uw gedachten in de ruimte, die de leegte in de landschappen van Klimas u geven, deze richting op gaan, want hoe stil het verder ook is, in ons denken is er geen sprake van pauze. Dat willen we wel, en het is toch wel degelijk juist díe illusie die zowel geschilderde als echte leegte ons geeft. Bovendien, schiet me te binnen, herkauwen en denken zijn bijna synoniem.
Je vraagt je af, wat vinden de koeien van leegte, want behalve die paar soortgenoten zien zij weinig anders dan leegte. Wat zou een koe ervaren, staand tegenover een schilderij met mensen, in een lege wei? Ja, koeien zijn vluchtdieren, maar dat zijn karbouwen ook, en die vallen leeuwen aan, als het moet.
Wie toch heeft dit grote goedmoedige dier gekweekt, dat nu - waar ligt de grens - tot binnendier wordt omgevormd. Voorbode van ruimtevaart op grote schaal, de voedselbronnen mee op reis? Ik schrik, vlees is immers te kweken zonder compleet dier, dus, nog weer een stapje verder, zelfs die excursie naar die gezellige stal met gedimd licht wordt onze kinderen ontnomen? Waar ligt de grens?
De gedachte waar ik graag mee wil afsluiten is of we ons zorgen moeten maken over deze al dan niet gesuggereerde ontwikkelingen. Ik denk dat dat wel meevalt, zolang het gewin als primaat van vooruitgang in toom wordt gehouden. Dat lukt nu nauwelijks, maar ondanks dat heb ik er vertrouwen in dat het pad, hoewel via vele valkuilen, zal leiden tot een aanvaardbaar evenwicht voor mens en dier. Tot die tijd heeft Alexandra Klimas nog veel te schilderen.
Empty Thoughts
This catalogue has been published at the occasion of Alexandra Klimas's solo exhibition, September 27 - Oktober 25 2014, and is compiled and written by Koen Nieuwendijk. (16 pages, 25 full colour reproductions, ISBN 978-90-70402-44-0)
The Lowlandish perception prevailing in this country strikes me as a source of delight, with grassland and woodland being equated with unfettered nature just below the surface of our national awareness. Although it would be plausible seen from such a perspective to regard cows as nature users whose presence meets with our indulgence, the ongoing depopulation of grassland areas has gone hand in hand with the realisation that there must be something else to it.
Things are quite different when it comes to paintings, where emptiness – not least owing to the contrast it offers with the cacophony of contemporary life – represents a statement. And so a conflict of interest of sorts comes about in those instances where Alexandra Klimas accentuates the presence of cattle by painting empty fields.
Added to which cattle cause less pollution when they are kept in barns than when they are put out to pasture. Of course those who champion the cause of animal welfare are right in doing what they do, even though the end result may not always be to our liking: within the illusion of what we like to call “nature”, of the available options it is the eat-or-be-eaten principle which very much prevails in the animal world.
Cattle may not immediately be at issue where this sort of thing is concerned, but heaven forbid that the surplus of rabbits making up so much of urban wildlife should come to harm. This too I find totally understandable given that space and food permitting, rabbits will simply create new rabbits. At the same time the killer behaviour of foxes, feral cats, herons and other predators never really features in conservationist action programmes even though it is essentially the only genuine alternative. Once more I fully appreciate why this should be so – it’s just my yen for listing incongruities.
But I digress. The biogenetic prowess is undoubtedly available, but what would morality have to say about breeding programmes geared at the production of housebound cows with a preference for munching away at their hay in the cosy glow of a floor lamp while possibly lounging on generously proportioned three seater sofas, or even six seater sofas for those with a preference for sharing … casting an occasional glance outside to check on the weather only to shiver, burrow down and refocus on the television screen showing footage of exotic grasses and deep sea shoals of fish, but never any images of meat eating humans?
The space created by the emptiness in Alexandra Klimas’s landscapes could easily allow your thoughts to wander off in this direction, for no matter how tranquil everything else may be, there is never any downtime in our thinking, much as we’d like there to be. Emptiness – be it painted or real – is how we can delude ourselves into believing that our thoughts are temporarily in suspension. Just consider the verb “ruminate”, which in addition to describing the process of chewing the cud is of course also used in reference to being deep in thought.
It almost makes you wonder how the cows themselves would feel about emptiness – after all, barring the occasional fellow cow their entire existence is about emptiness. What would it do to a cow if she found herself facing a painting featuring human beings in the middle of an empty field? Cows are prey animals, it is true – but so are water buffalo, and yet they have been known to attack lions if they have to.
Who was it that bred this mild-mannered giant of an animal, which is now being converted into an indoor creature, as if all boundaries had been dropped? Could this be the precursor of large-scale space travel, food sources conveniently on board? And given that meat can now be grown without there being any need for the entire animal, could the next alarming step be that even the odd excursion to the homely barn with its atmospheric lighting might be taken from our children and children’s children? Where – if at all – should the line be drawn?
In closing I should like to raise the question as to whether we should be concerned about any of these (proposed) developments. I personally don’t think it will be as bad as all that as long as the gains, as the prime concern of progress, are kept in check. And although it is true that we’re currently not doing a particularly good job, I am confident that the road, rocky as it will undoubtedly be, will eventually bring us an acceptable balance for humans and other animals alike. Alexandra Klimas has her work cut out for her until this has been achieved …
|
 |